نکته نگار

سده دوم و تورّم هزار درصدی در قیمت یک کالا   

امروزه به خاطر اعتباری بودن ارزش پول، سقوط ارزش پول یک کشور، تورم عمومی و گرانی کالاها را در پی دارد اما در گذشته که طلا و نقره به عنوان پول، وسیله مبادله کالا و خدمات بودند خود پول ،کالایی ارزش دار بود، و ارزش آن واقعی بود نه اعتباری . بدین ترتیب، تورم، ناشی از امور دیگری مثل کمبود کالا بود مثل گرانی غلات به خاطر خشکسالی . در متون تاریخی و روایی، گاه، شاهد متونی هستیم که از گرانی کالاها، گزارش کرده یا بدان اشاره ای کرده اند.

اشاره تاریخ نگاران به گرانی کالاها و غلات در هنگام حضور لشگر ایلخانی در سلطانیه، نمونه ای از این دست متون است که از گرانی کالاها به خاطر افزایش تقاضا و کمبود کالا گزارش کرده اند چرا که سلطان در تابستانها برای شکار و تفریح به این منطقه می آمد و جمعیت فراوان لشکر و خدم و حشم او، باعث افزایش تقاضای کالاها می شد. 

نمونه دیگر اشاره یک روایت به افزایش هزار درصدی قیمت نوعی پارچه ، در سده دوم هجری (دوره عباسیان) است . در این روایت به تورم هزار درصدی قیمت پارچه های یمن اشاره شده است . بُرد یمانی از پارچه های مرغوب و معروف بود که در کارگاه های پارچه بافی یمن بافته می شد و به دیگر نقاط صادر می شد. در ذیل متن روایت می آید؛

الکافی : ج‏3، ص: 149ح 8 - عِدَّةٌ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ سَهْلِ بْنِ زِیَادٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَمْرِو بْنِ سَعِیدٍ عَنْ یُونُسَ بْنِ یَعْقُوبَ عَنْ أَبِی الْحَسَنِ الْأَوَّلِ ع قَالَ سَمِعْتُهُ یَقُولُ:
‏ إِنِّی کَفَّنْتُ أَبِی فِی ثَوْبَیْنِ شَطَوِیَّیْنِ‏ کَانَ یُحْرِمُ فِیهِمَا ... َو فِی بُرْدٍ اشْتَرَیْتُهُ بِأَرْبَعِینَ دِینَاراً لَوْ کَانَ الْیَوْمَ لَسَاوَى أَرْبَعَمِائَةِ دِینَارٍ.

ترجمه 

از امام کاظم علیه السلام نقل شده که فرمودند : کفن پدرم عبارت بود از لباس های احرامش ... و بُرد یمانی که چهل دینار خریده بودم و امروزه قیمتش چهارصد دینارشده است.

نتیجه آنکه، در متون تاریخی ، نمونه های فراوانی از گرانی کالاها به خاطر مشکلاتی مثل خشکسالی، بیماری ، جنگ و محاصره و ... وجود دارد که از دردی کهن در جوامع بشری حکایت دارد که درمان آن متناسب با عامل مشکل، تفاوت خواهد کرد.