رواج مراسم هفتم و چهلم در عصر تیموری
•
رواج مراسم هفتم و چهلم در عصر تیموری
مراسم هفتم و چهلم گرفتن برای درگذشتگان که امروزه از آداب و رسوم عزاداری برای اموات، به شمار می آید، از گذشته های دور، جزو آداب و رسوم ایرانیان بوده است.
برای نمونه چند گزارش از کتاب «مطلع السعدین » نوشته مورّخ عصر تیمموری، جناب عبدالرزاق سمرقندی (م 887ق) نقل می کنیم که در آنها، از رواج آداب ذیل، در عصر تیموری، سخن رفته است ؛
- پختن آش و غذا دادن به عزاداران
- مراسم عزاداری روز هفتم
- مراسم چهلم گرفتن
- کامل شدن دوره عزاداری در روز چهلم و خارج شدن از حالت عزا (با درآوردن لباس عزا و پوشیدن لباس دیگر).
نمونه اول :
... و هم درین سال{871 ق}، بیستم شهر ذى الحجه جناب فضایل مآب مولانا جلال الدین لطف اللّه قاضى بخارا که در انواع علوم صاحب کمال بود به جوار رحمت ایزدى رحلت نمود{در دارالسلطنة هرات} و فرزندان او جناب صدارت مآب مقرب السلطان، الملقب به شرف جهان، مولانا جمال الدین عبد الرحیم و جناب شجاعت انتساب امیر نظام الدین عبد الوهاب عزاى به عظمت داشتند و حضرت خلافت پناهى دو نوبت به مجلس عزا و آش تعزیت آمده عنایت آن حضرت ، شامل احوال وارثان او شد و همه را از جامه عزا بیرون آورده تشریفات پادشاهانه عنایت فرموده و نعش مغفور را به بلده فاخره بخارا نقل کرده مزار عالى ساختند.
آدرس منبع
عبدالرزاق سمرقندی، عبدالرزاق بن اسحاق، مطلع سعدین و مجمع بحرین، جلد: 2، صفحه: 955، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگى، تهران - ایران، 1372 ه.ش.
..........................................................................
نمونه دوم:
... و درین سال، چهارم ماه شوال، میرزا سلطان ابراهیم که فرمانفرماى ملک فارس و داراى مملکت شیراز بود، از دار فنا به مأواى بقا رحلت نمود.... حضرت خاقان سعید{شاهرخ میرزا} از حدوث واقعه جانسوز و حلول حادثه غم‌اندوز غمگین و اندوهناک شد و قباى صبر به دست بى‌طاقتى پاره‌پاره و چاک‌چاک گشت و آن حضرت به رسم تعزیت بنشست و امراى عظام به شرایط آش و طعام و ختمات کلام ملک علام قیام نمودند و صنادید ایران و توران چهل روز متصل به مجلس عزا حاضر شده طریق ملازمت مسلوک داشتند و روز چهلم آش بزرگ داده فرمان همایون صادر شد که اکابر ایران و توران که تغییر لباس کرده بودند همه را از جامه عزا بیرون آورده تشریفات پادشاهانه و خلعت هاى خسروانه پوشانیدند و آن حضرت تخت فارس را به فرزند رشید او میرزا سلطان عبد اللّه که در صغر سن بود ارزانى داشت و تمام اختیار و زمام اقتدار آن مملکت به کف کفایت و قبضه درایت شیخ محب الدّین ابو الخیر بازگذاشت.
آدرس منیع
عبدالرزاق سمرقندی، عبدالرزاق بن اسحاق، مطلع سعدین و مجمع بحرین، جلد: 2، صفحه: 450، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگى، تهران - ایران، 1372 ه.ش.
........................................................................................
نمونه سوم
... و امیر یادگار شاه ارلات که از امراى کبار به کمال عظمت و اقتدار اشتهار داشت و دولت مصاهرت میرزا علاء الدوله تاج افتخار و شرف روزگار او بود عالم فانى را وداع و بدرود فرمود و میرزا علاء الدوله رسم عزا و آش و اطعام و ختمات کلام ملک علام به‌جاى آورد.
آدرس منبع
عبدالرزاق سمرقندی، عبدالرزاق بن اسحاق، مطلع سعدین و مجمع بحرین، جلد: 2، صفحه: 470، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگى، تهران - ایران، 1372 ه.ش.
.....................................................................................
نمونه چهارم
... اللهم وفق للأتمام و در روز هفتم که آش عزا مى‌دادند میان موالى در تقدیم و تأخیر نزاعى قوى شد.
آدرس منبع
عبدالرزاق سمرقندی، عبدالرزاق بن اسحاق، مطلع سعدین و مجمع بحرین، جلد: 2، صفحه: 1024، پژوهشگاه علوم انسانی و آمطالعات فرهنگى، تهران - ایران، 1372 ه.ش