نکته نگار

توجه به  بناى یادبود در متون دینی با هدف یادکرد آفریدگار هستی
در این یاد داشت , ساخت مساجد در مکان های یادآور انبیاء و صالحان که در روایات و قرآن کریم بدان اشاره شده , مورد توجه قرار گرفته است . در ذیل ابتدا ترجمه و سپس متن روایتی از امام علی علیه السلام می آید و در ادامه آیه ای از قرآن کریم .
ترجمه
از اصبغ بن نباته روایت شده که گفت: روزى از روزها که ما در مسجد کوفه گرد امیر المؤمنین صلوات اللَّه علیه جمع شده بودیم آن حضرت فرمود: اى مردم کوفه همانا خداوند عزّ و جلّ شما را عطائى فرموده که آن را به هیچ کس دیگر محبّت و ارزانى نفرموده است. از نظر فضیلت جایگاه نمازتان مسجد کوفه است که روزگاری خانه پیامبرانی چون آدم و  نوح و ادریس و محل نماز ابراهیم خلیل و برادرم خضر علیهم السّلام و خود من است ... و زمانى خواهد آمد که اینجا جایگاه نماز مهدى موعود گردد ( من لا یحضره الفقیه , ترجمه غفارى، ج‏1 ص 350)
متن روایت
من‏لایحضره‏الفقیه  : وَ رُوِیَ عَنِ الْأَصْبَغِ بْنِ نُبَاتَةَ أَنَّهُ قَالَ بَیْنَا نَحْنُ ذَاتَ یَوْمٍ حَوْلَ أَمِیرِ الْمُؤْمِنِینَ ع فِی مَسْجِدِ الْکُوفَةِ إِذْ قَالَ یَا أَهْلَ الْکُوفَةِ لَقَدْ حَبَاکُمُ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ بِمَا لَمْ یَحْبُ بِهِ أَحَداً مِنْ فَضْلِ مُصَلَّاکُمْ بَیْتِ آدَمَ وَ بَیْتِ نُوحٍ وَ بَیْتِ إِدْرِیسَ وَ مُصَلَّى إِبْرَاهِیمَ الْخَلِیلِ وَ مُصَلَّى أَخِی الْخَضِرِ ع وَ مُصَلَّایَ ... وَ لَیَأْتِیَنَّ عَلَیْهِ زَمَانٌ یَکُونُ مُصَلَّى الْمَهْدِیِّ مِنْ وُلْدِی.( من‏لایحضره‏الفقیه ج 1 ص 232 ح  696)
قرآن کریم نیز در آیه  بیست ویکم سوره کهف به ساخت مسجد در محلی که یاد آور اصحاب کهف است چنین اشاره کرده است ؛
وَ کَذلِکَ أَعْثَرْنا عَلَیْهِمْ لِیَعْلَمُوا أَنَّ وَعْدَ اللَّهِ حَقٌّ وَ أَنَّ السَّاعَةَ لا رَیْبَ فیها إِذْ یَتَنازَعُونَ بَیْنَهُمْ أَمْرَهُمْ فَقالُوا ابْنُوا عَلَیْهِمْ بُنْیاناً رَبُّهُمْ أَعْلَمُ بِهِمْ قالَ الَّذینَ غَلَبُوا عَلى‏ أَمْرِهِمْ لَنَتَّخِذَنَّ عَلَیْهِمْ مَسْجِداً (21)
ترجمه
و اینچنین مردم را متوجّه حال آنها کردیم، تا بدانند که وعده خداوند (در مورد رستاخیز) حقّ است و در پایان جهان و قیام قیامت شکّى نیست! در آن هنگام که میان خود درباره کار خویش نزاع داشتند، گروهى مى‏گفتند: «بنایى بر آنان بسازید (تا براى همیشه از نظر پنهان شوند! و از آنها سخن نگویید که) پروردگارشان از وضع آنها آگاهتر است!» ولى آنها که از رازشان آگاهى یافتند (و آن را دلیلى بر رستاخیز دیدند) گفتند: «ما مسجدى در کنار (مدفن) آنها مى‏سازیم (تا خاطره آنان فراموش نشود.)»
توضیح
امروزه از امور فرهنگی رایج در بین ملتها  , ساخت بنای یادبود است . هدف از بنای چنین سازه هایی , زنده شدن یاد وقایع و شخصیتهای مهم و تاثیر گذار در سرنوشت ملتهاست . بناهای یادبود , یادواره های همیشگی برای زنده نگه داشتن امور مهم در ذهن بشرند و در راهنمایی جوامع به مسیر های درست زندگی , نقش بسزایی دارند . سپاسگزاری از تلاش نقش آفرینان ملتها نیز از کارکردهای دیگر این اقدام فرهنگی است.
هر چند , این امر در دوران معاصر بیشتر به چشم می خورد اما بدان معنا نیست که پیشینه ای ندارد بلکه در بین ملتها و تمدن های گذشته کم و بیش رواج داشته است. اهرام ثلاثه را می توان در زمره بناهای یادبود تمدن باستانی مصر در دانست .
از مضمون آیه یادشده و احادیث مربوط به مساجد چنین بر می آید که بناهای یادبود باید در راستای یاد خدا و معنویات باشند در عین آنکه بنای یادبود واقعه یا شخصیتهای خاصی اند . این امر در یاد بودهای زمانی نیز خواسته شده و از این رو از آنها به عنوان ایام الله یاد شده است . مانند روز عید قربان و روز عاشورا .
گفتنی است حجر اسماعیل و مقام ابراهیم در کنار کعبه را نیز می توان از زمره بناهای یادبود دانست که در قالب آیین دینی حج مورد توجه قرار می گیرند.