نکته نگار

عنوان فرعون برای پادشاهان مصر در دوره ی حضرت یوسف (ع)
در منابع تاریخی در باره حاکمیت فراعنه در مصر و عنوان فرعون برای پادشاه مصریان در دوران درخشان تمدن مصر سخن رفته است .  در بین منابع دینی , قرآن کریم در شرح حال حضرت موسی و فعالیتهایش به پادشاه مصر به عنوان فرعون تصریح دارد اما این که این عنوان در دوره حضرت یوسف هم به کار می رفته یا نه  ؟ جای سوال دارد زیرا قرآن کریم به دو شخصیت حکومتی با عنوان های عزیز و  ملک اشاره دارد ولی نامی از فرعون نمی برد . ظاهرا «عزیز» جایگاهی  معادل  صدر اعظم ، نخست وزیر و معاون اول پادشاه در دوران معاصر را داشته است . اما عنوان «ملک» برای پادشاه با عنوان فرعون مغایرتی ندارد با این حال مشخص نیست دلیل به کارگیری عنوان فرعون در دوره حضرت موسی چه بوده آیا بدین معناست که نوع حکومت و عنوانها در این دو دوره متفاوت بوده یا این که دلیل دیگری باعث اختلاف در تعبیر شده است . به نظر می رسد دلیل این اختلاف تعبیر امر دیگری است و در هر دو دوره نوع حکومت و عنوان پادشاهی یکی بوده است . دلیل ما متن حدیثی در کتاب کافی است که در مورد پادشاه مصر در دوره حضرت یوسف نیز تعبیر فرعون را به کار برده است . این بدان معناست که از زمان حضرت یوسف تا زمان حضرت موسی یک نوع حکومت بر سر کار بوده است و تعبیر فرعون در آن زمان نیز به کار می رفته است . در این روایت راوی به کنایه از امام رضا (ع) خرده می گیرد که چرا ولایت عهدی را قبول کرده و لباسهای فاخر می پوشد و غذای خوب می خورد عبارت راوی این است : فدایتان شوم  مردم  ،چقدر  کسی را که  غذا و لباس خشن داشته باشد و اهل خشوع باشد  مهم می دانند و برایشان جالب و ارزشمند است. امام در پاسخ فرمودند : آیا نمی دانی که حضرت یوسف که یک پیامبر بود لباس فاخر و مزین به طلا می پوشید و در مجالس آل فرعون نشست و برخاست می کرد و مردم به لباس او نیازی ندشتند بلکه نیازمند قسط و عدل او  بودند . در رابطه بین مردم و امام (رهبر و مدیر جامعه ) ، نیاز اساسی این است که وقتی امام چیزی می گوید راست بگوید و وقتی وعده می دهد عمل کند و  وقتی حکم می کند بر اساس عدل باشد . بدان که خداوند هیچ خوردنی و آشامیدمی حلالی را بر کسی حرام نمی کند . در مورد حرام ها ، نیز کم یا زیاد آن را بر همه ممنوع کرده است . خداوند خود می فرماید : بگو  چه کسی زینت هایی الهی و رزق های پاک را که برای بندگانش مهیا کرده  ، حرام کرده است .

متن روایت :
الکافی : حمید بن زیادٍ عن محمَّد بن عیسى عن العبَّاس بن هلالٍ الشَّامیِّ مولى أبی الحسن ع عنه قال : قلت له : جعلت فداک ما أعجب إلى النَّاس من یأکل الجشب ویلبس  الخشن ویتخشَّع فقال :
أ ما علمت أنَّ یوسف ع نبیٌّ ابن نبیٍّ کان یلبس أقبیة الدِّیباج مزرورةً بالذَّهب و یجلس فی مجالس آل فرعون یحکم فلم یحتج النَّاس إلى لباسه وإنَّما احتاجوا إلى قسطه وإنَّما یحتاج من الإمام فی أنَّ إذا قال صدق وإذا وعد أنجز وإذا حکم عدل إنَّ اللَّه لا یحرِّم طعاماً ولا شراباً من حلالٍ وإنَّما حرَّم الحرام قلَّ أو کثر وقد قال اللَّه عزَّ وجلَّ قل من حرَّم زینة اللَّه الَّتی أخرج لعباده والطَّیِّبات من الرِّزق .
آدرس :   الکافی : ج 6 ص 453 ح 5  .