نکته نگار

رابطه تنگاتنگ نعمت الهی و تکلیف

خداوند با هر نعمتی که به افراد می دهد به تناسب آن نعمت، از او انتظار رفتار مناسب و درست را دارد مثلا اگر فردی، توانایی جسمی خوب و قوی دارد رفتار مناسب در قبال این نعمت، این است که در کارهایی که بر عهده دارد تنبلی و سستی نکند و جور افراد ضعیف و ناتوان را، بکشد و حواسش به آنها باشد.
بدین ترتیب انسان برخوردار، به تناسب، انسان مسئول نیز هست. گویا بر دوش هر نعمتی که به عرصه زندگی انسان، وارد می شود، یک تکلیف نشسته و بدان پیوست شده است.
در این رابطه حدیثی از امام صادق (ع) نقل شده که بدین موضوع ورود کرده و به عنوان نمونه به چند نعمت و تکلیف پیوستی آن، اشاره کرده است؛  

متن حدیث

الکافی وَ بِهَذَا الْإِسْنَادِ عَنْ یُونُسَ عَنْ سَعْدَانَ رَفَعَهُ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: إِنَّ اللَّهَ لَمْ یُنْعِمْ عَلَى عَبْدٍ نِعْمَةً إِلَّا وَ قَدْ أَلْزَمَهُ فِیهَا الْحُجَّةَ مِنَ اللَّهِ فَمَنْ مَنَّ اللَّهُ عَلَیْهِ فَجَعَلَهُ قَوِیّاً فَحُجَّتُهُ عَلَیْهِ الْقِیَامُ بِمَا کَلَّفَهُ وَ احْتِمَالُ مَنْ هُوَ دُونَهُ مِمَّنْ هُوَ أَضْعَفُ مِنْهُ وَ مَنْ مَنَّ اللَّهُ عَلَیْهِ فَجَعَلَهُ مُوَسَّعاً عَلَیْهِ- فَحُجَّتُهُ عَلَیْهِ مَالُهُ ثُمَّ تَعَاهُدُهُ الْفُقَرَاءَ بَعْدُ بِنَوَافِلِهِ وَ مَنْ مَنَّ اللَّهُ عَلَیْهِ فَجَعَلَهُ شَرِیفاً فِی بَیْتِهِ- جَمِیلًا فِی صُورَتِهِ فَحُجَّتُهُ عَلَیْهِ أَنْ یَحْمَدَ اللَّهَ تَعَالَى عَلَى ذَلِکَ وَ أَنْ لَا یَتَطَاوَلَ عَلَى غَیْرِهِ فَیَمْنَعَ حُقُوقَ الضُّعَفَاءِ لِحَالِ شَرَفِهِ وَ جَمَالِهِ.

منبع : الکافی: ج 1 ص 163 ح 6، التوحید: ص 414 ح 12.

ترجمه

امام صادق علیه السلام: خدا به هیچ بنده‌اى، نعمتى ارزانى نداشت، مگر این که در آن نعمت، حجّتى از خود بر او قرار دهد. کسى که خداوند بر او منّت گذاشته و نیرومندش گردانیده است، حجّتش بر او این است که آنچه را به وى تکلیف کرده است، به جا آورد و به زیردستانش که از او ناتوان‌ترند، یارى رسانَد. کسى که خدا بر او منّت نهاده و بى‌نیازش ساخته است، حجّت خدا بر او، دارایى [و حقوق مالى] اوست که به تهى‌دستان و نیازمندان، با اضافىِ آن مال، رسیدگى کند. کسى که خدا به او لطف کرده و در میان خاندانش، او را بزرگ و محترم و خوش‌چهره قرار داده، حجّت خدا بر او این است که خداوند متعال را بر آن نعمت، سپاس گوید و به [مال] دیگران، دست‌اندازى نکند و به واسط? مقام و خوش‌نامى‌اش، ناتوانان را از حقوقشان محروم نگردانَد.