چالش های مشابه برای نهضت های مشابه
چالش های مشابه برای نهضت های مشابه
عبارت تاریخ تکرار می شود ترجمان ساده ای است از اصطلاح قانون مندی تاریخ . توجه به تاریخ بیش ازهر چیز برای استفاده ازدرس ها وعبرت های آن است . در این میان نهضت های الهی نیز از این قاعده مستثنی نیستند . از آنجا که این نهضت ها , ماهیت مشترکی دارند با چالش های مشابهی رو برو می شوند و تجربه نهضت های گذشته , امتیازی است در دست معاصران , تا اشتباه پیشینیان را تکرار نکنند یا دست کم بدانند این گونه چالش ها مختص آنان نیست چنان که آیه ذیل بر این مطلب دلالت دارد ؛
وَ کَأَیِّنْ مِنْ نَبِیٍ قاتَلَ مَعَهُ رِبِّیُّونَ کَثیرٌ فَما وَهَنُوا لِما أَصابَهُمْ فی سَبیلِ اللَّهِ وَ ما ضَعُفُوا وَ مَا اسْتَکانُوا وَ اللَّهُ یُحِبُّ الصَّابِرینَ (آل عمران 146)
و چه بسیار پیامبرانى که مردان الهى فراوانى به همراه آنها جنگ کردند، آنها هیچ گاه در برابر آنچه در راه خدا به آنها مىرسید، سست نشدند و ناتوان نگردیدند و تن به تسلیم ندادند و خداوند استقامت کنندگان را دوست دارد.
این آیه به استمرار حرکت انبیاء در مبارزه با باطل و مقاومتشان در برابر سختی ها و پدیدن آمدن شرایط مشابه برای آنها اشاره دارد. چنان که قرآن کریم در آیه 7 سوره زخرف تصریح دارد هر ییامبری که آمد گروهی او را به سخره گرفتند.
حدیث شریف نبوی ؛ «هر آنچه برای بنی اسرائیل اتفاق افتاده, عینا برای امت من هم اتفاق خواهد افتاد (1)» بر همین حقیقت نظر دارد. تکرار حوادث گمراه کننده بنی اسرائیل در جامعه اسلامی شواهد فراوان دارد. برای نمونه می توان به شورش برخی از منافقان بنی اسرائیل علیه جانشین و وصی موسی جناب یوشع اشاره کرد که با کمک گرفتن از همسر موسی صورت گرفت .
در برخی روایات (2) , جنگ جمل که در آن پیمان شکنان (ناکثین ) از همسر پیامبرعایشه کمک گرفتند به ماجرای شورشیان امت موسی و کمک گرفتن آنها از صفراء همسر موسی , همانند شده است . جالب آنکه در هر دو ماجرا برخورد وصی با همسر شورشی پیامبر زمان خودش , با احترام و کرامت همراه بوده است. این گونه ماجراها برای هر نهضت الهی دیگر نیز قابل تکرار است. نکته قابل توجه در این رابطه افزایش بصیرت با آگاهی یافتن از فراز و نشیب نهضت های انبیاست . در ذیل متن داستان شورش صفراء همسر موسی آمده است ؛
متن حدیث :
کمال الدین و تمام النعمة، ج1، ص: 154ح 17- حَدَّثَنَا أَحْمَدُ بْنُ الْحَسَنِ الْقَطَّانُ قَالَ حَدَّثَنَا الْحَسَنُ بْنُ عَلِیٍّ السُّکَّرِیُّ قَالَ حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ زَکَرِیَّا الْبَصْرِیُّ قَالَ حَدَّثَنَا جَعْفَرُ بْنُ مُحَمَّدِ بْنِ عُمَارَةَ عَنْ أَبِیهِ قَالَ: قُلْتُ لِلصَّادِقِ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ ع أَخْبِرْنِی بِوَفَاةِ مُوسَى بْنِ عِمْرَانَ ع فَقَالَ إِنَّهُ لَمَّا أَتَاهُ أَجَلُهُ وَ اسْتَوْفَى مُدَّتَهُ وَ انْقَطَعَ أُکُلُهُ أَتَاهُ مَلَکُ الْمَوْتِ ع.... ثُمَّ إِنَّ یُوشَعَ بْنَ نُونٍ ع قَامَ بِالْأَمْرِ بَعْدَ مُوسَى ع صَابِراً مِنَ الطَّوَاغِیتِ عَلَى اللَّأْوَاءِ وَ الضَّرَّاءِ وَ الْجَهْدِ وَ الْبَلَاءِ حَتَّى مَضَى مِنْهُمْ ثَلَاثُ طَوَاغِیتَ فَقَوِیَ بَعْدَهُمْ أَمْرُهُ فَخَرَجَ عَلَیْهِ رَجُلَانِ مِنْ مُنَافِقِی قَوْمِ مُوسَى ع بِصَفْرَاءَ بِنْتِ شُعَیْبٍ امْرَأَةِ مُوسَى ع فِی مِائَةِ أَلْفِ رَجُلٍ فَقَاتَلُوا یُوشَعَ بْنَ نُونٍ ع فَقَتَلَهُمْ وَ قَتَلَ مِنْهُمْ مَقْتَلَةً عَظِیمَةً وَ هَزَمَ الْبَاقِینَ بِإِذْنِ اللَّهِ تَعَالَى ذِکْرُهُ وَ أَسَرَ صَفْرَاءَ بِنْتَ شُعَیْبٍ وَ قَالَ لَهَا قَدْ عَفَوْتُ عَنْکِ فِی الدُّنْیَا إِلَى أَنْ أَلْقَى نَبِیَّ اللَّهِ مُوسَى ع فَأَشْکُوَ إِلَیْهِ مَا لَقِیتُ مِنْکِ وَ مِنْ قَوْمِکِ فَقَالَتْ صَفْرَاءُ وَا وَیْلَاهْ وَ اللَّهِ لَوْ أُبِیحَتْ لِیَ الْجَنَّةُ لَاسْتَحْیَیْتُ أَنْ أَرَى فِیهَا رَسُولَ اللَّهِ وَ قَدْ هَتَکْتُ حِجَابَهُ وَ خَرَجْتُ عَلَى وَصِیِّهِ بَعْدَهُ .
ترجمه
عماره از امام صادق علیه السلام نقل کرده است : یوشع بعد از موسی هدایت امت را به عهده گرفت و در برابر طاغوت های زمانش با وجود تمام سختی ها و مصیبت های پیش رو , مقاومت کرد اما با چالش دیگری روبرو شد که شورش دو تن از منافقان با کمک گرفتن از همسر موسی صفراء بود . وی با خواست الهی , آنان را شکست داد و همسر موسی را نیز به اسارت درآورد و به او گفت: من در دنیا , تو را می بخشم اما در آخرت شکایتم از تو و همراهانت را نزد موسی خواهم برد .
...................................................................
پاورقی ها
1. معانی الاخبار ص 323 ح 1: حَدَّثَنَا أَبُو نَصْرٍ مُحَمَّدُ بْنُ أَحْمَدَ بْنِ تَمِیمٍ السَّرَخْسِیُّ قَالَ حَدَّثَنَا أَبُو لَبِیدٍ مُحَمَّدُ بْنُ إِدْرِیسَ الشَّامِیُّ قَالَ حَدَّثَنَا إِسْحَاقُ بْنُ إِسْرَائِیلَ قَالَ حَدَّثَنَا عَبْدُ الرَّحْمَنِ بْنُ مُحَمَّدٍ الْمُحَارِبِیُّ قَالَ حَدَّثَنَا الْإِفْرِیقِیُّ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ یَزِیدَ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ عُمَرَ قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص سَیَأْتِی عَلَى أُمَّتِی مَا أَتَى عَلَى بَنِی إِسْرَائِیلَ مِثْلٌ بِمِثْلٍ وَ إِنَّهُمْ تَفَرَّقُوا عَلَى اثْنَتَیْنِ وَ سَبْعِینَ مِلَّةً وَ سَتُفَرَّقُ أُمَّتِی عَلَى ثَلَاثٍ وَ سَبْعِینَ مِلَّةً تَزِیدُ عَلَیْهِمْ وَاحِدَةً کُلُّهَا فِی النَّارِ غَیْرَ وَاحِدَةٍ قَالَ قِیلَ یَا رَسُولَ اللَّهِ وَ مَا تِلْکَ الْوَاحِدَةُ قَالَ هُوَ مَا نَحْنُ عَلَیْهِ الْیَوْمَ أَنَا وَ أَصْحَابِی.
2. کمال الدین و تمام النعمة، ج1، ص: 27:حَدَّثَنَا عَلِیُّ بْنُ أَحْمَدَ الدَّقَّاقُ رَحِمَهُ اللَّهُ قَالَ حَدَّثَنَا حَمْزَةُ بْنُ الْقَاسِمِ قَالَ حَدَّثَنَا أَبُو الْحَسَنِ عَلِیُّ بْنُ الْجُنَیْدِ الرَّازِیُّ قَالَ حَدَّثَنَا أَبُو عَوَانَةَ قَالَ حَدَّثَنَا الْحَسَنُ بْنُ عَلِیٍعَنْ عَبْدِ الرَّزَّاقِ عَنْ أَبِیهِ عَنْ مِینَا مَوْلَى عَبْدِ الرَّحْمَنِ بْنِ عَوْفٍ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ مَسْعُودٍ قَالَ: قُلْتُ لِلنَّبِیِّ ع یَا رَسُولَ اللَّهِ مَنْ یُغَسِّلُکَ إِذَا مِتَّ قَالَ یَغْسِلُ کُلَّ نَبِیٍّ وَصِیُّهُ قُلْتُ فَمَنْ وَصِیُّکَ یَا رَسُولَ اللَّهِ قَالَ عَلِیُّ بْنُ أَبِی طَالِبٍ قُلْتُ کَمْ یَعِیشُ بَعْدَکَ یَا رَسُولَ اللَّهِ قَالَ ثَلَاثِینَ سَنَةً فَإِنَّ یُوشَعَ بْنَ نُونٍ وَصِیَّ مُوسَى عَاشَ بَعْدَ مُوسَى ثَلَاثِینَ سَنَةً وَ خَرَجَتْ عَلَیْهِ صَفْرَاءُ بِنْتُ شُعَیْبٍ زَوْجَةُ مُوسَى ع فَقَالَتْ أَنَا أَحَقُّ مِنْکَ بِالْأَمْرِ فَقَاتَلَهَا فَقَتَلَ مُقَاتِلِیهَا وَ أَسَرَهَا فَأَحْسَنَ أَسْرَهَا وَ إِنَّ ابْنَةَ أَبِی بَکْرٍ سَتَخْرُجُ عَلَى عَلِیٍّ فِی کَذَا وَ کَذَا أَلْفاً مِنْ أُمَّتِی فَتُقَاتِلُهُ فَیَقْتُلُ مُقَاتِلِیهَا وَ یَأْسِرُهَا فَیُحْسِنُ أَسْرَهَا وَ فِیهَا أَنْزَلَ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَ وَ قَرْنَ فِی بُیُوتِکُنَّ وَ لا تَبَرَّجْنَ تَبَرُّجَ الْجاهِلِیَّةِ الْأُولى یَعْنِی صَفْرَاءَ بِنْتَ شُعَیْبٍ.