نگاهی به فلسفه عزاداری سیدالشهدا علیه السلام
نگاهی به فلسفه عزاداری سیدالشهدا (ع)
نهضت انبیاء و اوصیاء , در نهاد , حرکتی اصلاحی و در راستای نجات بشر از ظلمت جهل است . چنان که بُن مایه تمام کتب آسمانی نیز نجات او از جهل و گمراهی است. جریان امامت و هدایت نیز از این قاعده مستثنی نیست و از این رو قیام امام حسین (ع) نیز برای نجات امت پیامبر(ص) ازجهل و گمراهی بود . در بین زیاراتی که از ائمه (ع)برای امام حسین (ع) نقل شده در دو زیارت عبارت ؛«خون قلبش را بخشید تا بندگانت را از نادانى و حیرانی گمراهى، نجات دهد» آمده است . (وبَذَلَ مُهجَتَهُ فیکَ لِیَستَنقِذَ عِبادَکَ مِنَ الجَهالَةِ وحَیرَةِ الضَّلالَةِ. کامل الزیارات ص 393 ح 639 و تهذیب الأحکام: ج 6 ص 113 ح 201 .)
تامل در روایات سوگواری و زیارت و تربت امام حسین (ع) گویای این حقیقت است که هدف از سوگواری, زنده نگه داشتن یاد قیام عاشوراست . این بدان معناست که بناست قیام برای تمام نسل های پرتو افشانی کند و آنان را از جهل و گمراهی نجات دهد . پس می توان گفت فلسفه و هدف عزاداری همان فلسفه قیام عاشوراست . و می دانیم که امام حسین (ع) در قیام اصلاحی خود , نقطه اصلی فساد و انحراف در جامعه یعنی حاکمیت طاغوت را هدف قرار داد و تلاش کرد تا حاکمیت جامعه را از دست نااهلان و جبهه باطل ,خارج گرداند تا صالحان مدیریت جامعه را به عهده بگیرند و در این مسیر خطیر , حاضر شد جان خود , خاندان و اصحابشان را فدا کند . از این رو می توان گفت جهل و گمراهی اصلی بشر در همین زمینه است و لازم است پیوسته حقیقت انحراف جامعه از مسیر صلاح یعنی امامت صالحان تبیین گردد . عزاداری با زنده نگه داشتن یاد نهضت عاشورا , پیوسته بر نیمه تمام ماندن کار اصلاح یاد شده ,تاکید دارد و با آگاه کردن نسلها و جوامع از این حقیقت تلخ و لزوم تحقق حاکمیت صالحان , زمینه را برای مصلح کل , مهدی موعود (عج) آماده می کند . بدین ترتیب عزاداری تلاشی است در ادامه نهضت اصلاحی امام حسین (ع) که جامعه بشری را برای پذیرش امامت صالحان آماده می کند و از این طریق , حلقه ای است بین دو حرکت اصلاحی امام حسین (ع) و حرکت اصلاحی امام عصر(عج) در دوران ظهور . بدیهی است در حاکمیت صالحان است که تمام دردهای دیرینه بشر همچون جهل و ظلم , درمان می شود و از این رو جا دارد ,کسانی چون امام حسین (ع)جان خود را برای آن فدا کنند و میلیونها انسان برای زنده نگه داشتن نهضتش از طریق سوگواری وزیارت به کمک این نهضت بشتابند و زمینه اثر گذاری این قیام در جوامع و نسلهای دیگر را فراهم نمایند .
گفتنی است قرآن کریم بر یادمان حوادث تاثیر گذار در سرنوشت مومنان و هدایت بشر توجه نشان داده است و از آن با تعبیر ایام الله یاد کرده و توصیه کرده در یادها زنده شوند ( وَ لَقَدْ أَرْسَلْنا مُوسى بِآیاتِنا أَنْ أَخْرِجْ قَوْمَکَ مِنَ الظُّلُماتِ إِلَى النُّورِ وَ ذَکِّرْهُمْ بِأَیَّامِ اللَّهِ إِنَّ فی ذلِکَ لَآیاتٍ لِکُلِّ صَبَّارٍ شَکُورٍ. سوره ابراهیم : 5 ) بزرگ شمردن شعائر و نشانه های بندگی نیز در قرآن کریم نشانه تقوی قلب دانسته شده است ( ذلِکَ وَ مَنْ یُعَظِّمْ شَعائِرَ اللَّهِ فَإِنَّها مِنْ تَقْوَى الْقُلُوبِ. سوره حج : 32 ) . بخش های مهمی از آیین حج ,خصوصا قربانی کردن , سعی صفا و مروه و رمی جمرات , که یادمان همیشگی حرکت ابراهیم خلیل و خانواده اش در مسیر بندگی خدا و هدایت نسلهای بعد , به شمار می آیند در راستای یادکرد ایام الله و بزرگداشت نشانه هی بندگی خدا , پدید آمده اند. داستان مسجد ساختن بر محل خفتن اصحاب کهف نیز در همین راستا قرار دارد . با توجه به ماهیت قیام عاشورا و نقش آفرینی آن در سرنوشت مومنان و هدایت بشر و وجود نشانه بارز بندگی در آن , یادمان همیشگی این قیام در راستای آموزه های یادشده قرآن کریم قرار دارد .