بایسته های نقد سوگواری امام حسین (ع)
بایسته های نقد سوگواری امام حسین (ع)
- سوگواری امری است احساسی و با عاطفه انسانی توده مردم در ارتباط است . بدیهی است نقد چنین آیینی باید بادقت ، ظرافت و نکته سنجی همراه باشد و تمام لوازمش مراعات شود چرا که شبیه جراحی عضو حساسی چون چشم یا مغز است و پزشک باید متخصص بوده و در کنار آگاهی از نحوه درمان به حساسیت موضوع را نیز در نظر داشته باشد .
- شخصیت های بزرگ به دلیل داشتن ویژگی ها و ابعاد وجودی گوناگون ، دارای جلوه های مختلف شخصیتی هستند و پیرو آن طیف های مختلفی از مردم جذب آنها می شوند و البته هر کدام به خاطر جلوه ای خاص از آن شخصیت بزرگ . این امر در مورد ائمه نیز دیده می شود . در این ارتباط ، خصلت ایستادگی در برابر ظلم و ایثار جان و مال و فرزندان و شهادت مظلومانه در راه برپایی نظام عادلانه که در نهضت امام حسین علیه السلام وجود دارد بیشتر از ویژگیهای دیگر ائمه , نظر توده مردم را به خود جلب می کند و این به خاطر قدرت فوق العاده احساسات و عواطف است که بُرد زیادی دارند و خیلی از موانع را پشت سر می گذارند ، بر خلاف استدلاهای عقلانی و منطقی که در تزاحم با موانع گسترده ای چون خواسته های نفسانی ، علایق قومی و نژادی ، استدلاهای مخالف و شبهه ها و تردیدها ، از قدرت و نفوذشان کاسته می شود و پشت دیوارهای جغرافیایی و ملیتی از حرکت باز می مانند . از این روست که شاهدیم در جریان نهضت امام حسین این بُعد از شخصیت ایشان یعنی ایستادگی در برابر ستم ، ایثار و مظلومیت در کانون توجه عموم قرار دارد . تا جایی که غیر مسلمانانی چون هندیان نیز برای ایشان سوگواری و روز عاشورا را تعطیل رسمی اعلام می کنند .
بنابر این توجه داشته باشیم که جنبه عاطفی نهضت عاشورا بر دیگر جنبه ها غلبه دارد و این امر نه تنها منفی نیست بلکه بستری است مناسب برای بیان و طرح دیگر جنبه ها و ابعاد نهضت امام و شخصیت ایشان . چنانکه اهل بیت (ع) خود نیز بدین نکته توجه نشان دادند و آیین سوگواری امام حسین را بنا نهاده و با گفتار و رفتار خود نهادینه اش کردند . به تجربه ثابت شده این تدبیر ائمه که باعث ایجاد نهاد سوگواری آیینی در ساختار فکر و عمل شیعیان شد نقش بنیادی در تبیین بحران رهبری در جامعه اسلامی داشت . این بحران چیزی نیست جز انحراف از مسیر امامت معصوم به زمامداری خلفا و سلاطین . امری که فاجعه کربلا نیز را در پی داشت . همچنین سوگواری بهترین کمک را به اندیشه ی انتظار و مهدویت می کند زیرا در سایه آن , ضرورت امامت معصوم مکرر تبیین و گوشزد می شود و زمینه حاکمیت امام معصوم را فراهم می کند .
گفتنی است این یادداشت بخشی از مقاله «بایسته های نقد سوگواری امام حسین علیه السلام» است که برای ایام محرم آماده می کردم ولی از آنجا که یاداشت قبلی _که در ذیل می بینید(یاداشت بعدی) _ در باره نکوهش توصیف صرفا عاطفی از اهل بیت بود مناسب دیدم مطالب فوق را در یاداشتی جداگانه بیاورم چرا که گمان می کنم برخی از آن چنین برداشت کنند که بیان حوادث و مصایب عاشورا در ایام سوگواری محرم نیز از این زمره است در حالی که سوگواری برای امام حسین (ع) جایگاه مهمی در تبیین حقایق مبنایی اسلام ناب محمدی دارد .
- سوگواری امری است احساسی و با عاطفه انسانی توده مردم در ارتباط است . بدیهی است نقد چنین آیینی باید بادقت ، ظرافت و نکته سنجی همراه باشد و تمام لوازمش مراعات شود چرا که شبیه جراحی عضو حساسی چون چشم یا مغز است و پزشک باید متخصص بوده و در کنار آگاهی از نحوه درمان به حساسیت موضوع را نیز در نظر داشته باشد .
- شخصیت های بزرگ به دلیل داشتن ویژگی ها و ابعاد وجودی گوناگون ، دارای جلوه های مختلف شخصیتی هستند و پیرو آن طیف های مختلفی از مردم جذب آنها می شوند و البته هر کدام به خاطر جلوه ای خاص از آن شخصیت بزرگ . این امر در مورد ائمه نیز دیده می شود . در این ارتباط ، خصلت ایستادگی در برابر ظلم و ایثار جان و مال و فرزندان و شهادت مظلومانه در راه برپایی نظام عادلانه که در نهضت امام حسین علیه السلام وجود دارد بیشتر از ویژگیهای دیگر ائمه , نظر توده مردم را به خود جلب می کند و این به خاطر قدرت فوق العاده احساسات و عواطف است که بُرد زیادی دارند و خیلی از موانع را پشت سر می گذارند ، بر خلاف استدلاهای عقلانی و منطقی که در تزاحم با موانع گسترده ای چون خواسته های نفسانی ، علایق قومی و نژادی ، استدلاهای مخالف و شبهه ها و تردیدها ، از قدرت و نفوذشان کاسته می شود و پشت دیوارهای جغرافیایی و ملیتی از حرکت باز می مانند . از این روست که شاهدیم در جریان نهضت امام حسین این بُعد از شخصیت ایشان یعنی ایستادگی در برابر ستم ، ایثار و مظلومیت در کانون توجه عموم قرار دارد . تا جایی که غیر مسلمانانی چون هندیان نیز برای ایشان سوگواری و روز عاشورا را تعطیل رسمی اعلام می کنند .
بنابر این توجه داشته باشیم که جنبه عاطفی نهضت عاشورا بر دیگر جنبه ها غلبه دارد و این امر نه تنها منفی نیست بلکه بستری است مناسب برای بیان و طرح دیگر جنبه ها و ابعاد نهضت امام و شخصیت ایشان . چنانکه اهل بیت (ع) خود نیز بدین نکته توجه نشان دادند و آیین سوگواری امام حسین را بنا نهاده و با گفتار و رفتار خود نهادینه اش کردند . به تجربه ثابت شده این تدبیر ائمه که باعث ایجاد نهاد سوگواری آیینی در ساختار فکر و عمل شیعیان شد نقش بنیادی در تبیین بحران رهبری در جامعه اسلامی داشت . این بحران چیزی نیست جز انحراف از مسیر امامت معصوم به زمامداری خلفا و سلاطین . امری که فاجعه کربلا نیز را در پی داشت . همچنین سوگواری بهترین کمک را به اندیشه ی انتظار و مهدویت می کند زیرا در سایه آن , ضرورت امامت معصوم مکرر تبیین و گوشزد می شود و زمینه حاکمیت امام معصوم را فراهم می کند .
گفتنی است این یادداشت بخشی از مقاله «بایسته های نقد سوگواری امام حسین علیه السلام» است که برای ایام محرم آماده می کردم ولی از آنجا که یاداشت قبلی _که در ذیل می بینید(یاداشت بعدی) _ در باره نکوهش توصیف صرفا عاطفی از اهل بیت بود مناسب دیدم مطالب فوق را در یاداشتی جداگانه بیاورم چرا که گمان می کنم برخی از آن چنین برداشت کنند که بیان حوادث و مصایب عاشورا در ایام سوگواری محرم نیز از این زمره است در حالی که سوگواری برای امام حسین (ع) جایگاه مهمی در تبیین حقایق مبنایی اسلام ناب محمدی دارد .